جراحی ویترکتومی چشم یکی از روش‌های تخصصی در درمان بیماری‌های جدی شبکیه و زجاجیه است که می‌تواند بینایی را حفظ یا حتی بهبود ببخشد. اگر پزشک به شما پیشنهاد این جراحی را داده یا درباره آن کنجکاو هستید، احتمالا سوالات زیادی در ذهن دارید: این جراحی دقیقا چیست؟ چه افرادی به آن نیاز دارند؟ عوارض و مراقبت‌های بعد از آن چگونه است؟ در این مقاله به زبان ساده و با نگاهی کاربردی، تمام آنچه باید درباره ویترکتومی بدانید را توضیح می‌دهیم. اگر به دنبال اطلاعات دقیق، قابل‌اعتماد و جامع هستید، تا پایان همراه ما باشید.
جراحی ویترکتومی چشم چیست و در چه مواردی انجام می‌شود؟
جراحی ویترکتومی چشم نوعی عمل تخصصی چشم پزشکی است که در آن ماده ژله‌ای داخل چشم به نام «زجاجیه» (vitreous) خارج شده و با یک محلول شفاف جایگزین می‌شود. این ماده ممکن است در اثر بیماری، خونریزی، یا جداشدگی شبکیه دچار مشکل شود و مانع دید واضح گردد. ویترکتومی به جراح این امکان را می‌دهد که به شبکیه دسترسی پیدا کند و آسیب‌ها یا مشکلات داخلی چشم را ترمیم کند.
این جراحی در شرایط زیر انجام می‌شود:
- خونریزی در زجاجیه (ناشی از دیابت یا ضربه)
- جداشدگی یا پارگی شبکیه
- وجود اجسام شناور یا التهاب شدید در زجاجیه
- سوراخ ماکولا یا چین‌خوردگی‌های شبکیه
- عفونت شدید داخل چشم (اندوفتالمیت)
- ترمیم عوارض ناشی از سایر جراحی‌های چشمی
ویترکتومی می‌تواند بینایی را حفظ کرده یا تا حدی بهبود بخشد، به‌ویژه اگر در زمان مناسب و توسط جراح مجرب انجام شود.
بیشتر بخوانید: جراحی لازک چشم
روند انجام جراحی ویترکتومی چگونه است؟
جراحی ویترکتومی یک عمل تخصصی در حوزه چشم‌پزشکی است که به‌صورت سرپایی و تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. هدف اصلی این جراحی، خارج کردن ماده ژله‌ای داخل چشم به نام زجاجیه است که ممکن است به دلیل خونریزی، عفونت یا بیماری‌های دیگر شفافیت خود را از دست داده باشد و مانع دید واضح شود.
در این جراحی، ابتدا جراح سه برش بسیار کوچک در قسمت سفید چشم (صلبیه) ایجاد می‌کند تا ابزارهای ظریف جراحی وارد چشم شوند. سپس زجاجیه آسیب دیده با ابزار مخصوص خارج شده و در صورت نیاز، شبکیه نیز با لیزر یا کرایوتراپی (انجماد) ترمیم می‌شود. اگر خون ریزی یا پارگی در شبکیه وجود داشته باشد، در همین مرحله اصلاحات لازم انجام می‌گیرد.
در پایان عمل، فضای خالی زجاجیه با محلول نمکی، گاز مخصوص یا روغن سیلیکون پر می‌شود تا فشار داخل چشم حفظ شود. این جراحی معمولاً نیازی به بخیه ندارد و چشم پانسمان می‌شود. بعد از جراحی، بیمار باید مراقبت‌های خاصی مثل استفاده منظم از قطره‌های چشمی، استراحت کافی و در برخی موارد، حفظ یک وضعیت خاص از سر را به‌طور دقیق رعایت کند.
بیشتر بخوانید: جراحی فمتو اسمایل
مراقبت‌های بعد از عمل ویترکتومی چشم
بعد از عمل ویترکتومی چشم، رعایت چند مراقبت ساده ولی مهم ضروری است. بیمار باید قطره‌های چشمی تجویز شده را به‌موقع استفاده کند، از مالیدن یا فشار دادن چشم خودداری کند و تا چند روز از انجام فعالیت‌های سنگین یا بلند کردن اجسام سنگین بپرهیزد. در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار در یک وضعیت خاص (مثلاً رو به پایین) بخوابد یا بنشیند. همچنین پیگیری و مراجعه منظم به چشم‌پزشک برای بررسی روند بهبودی بسیار مهم است.
عوارض احتمالی جراحی ویترکتومی چشم
جراحی ویترکتومی چشم اگرچه یک روش مؤثر و نسبتاً ایمن است، اما مانند هر عمل جراحی دیگر می‌تواند با عوارضی همراه باشد. آگاهی از این عوارض به بیمار کمک می‌کند تا در صورت بروز هرگونه نشانه غیرطبیعی، سریع‌تر به پزشک مراجعه کند و از پیشرفت مشکل جلوگیری شود. در ادامه، عوارض احتمالی این جراحی به‌صورت موردی آورده شده است:
- تاری یا کاهش دید موقت
- افزایش فشار داخل چشم (آب سیاه یا گلوکوم)
- خونریزی داخل چشم
- عفونت داخل چشم (اندوفتالمیت)
- جداشدگی شبکیه
- ایجاد کاتاراکت یا تشدید آب مروارید
- واکنش‌های التهابی یا حساسیت به داروهای چشمی
- نیاز به جراحی مجدد در موارد خاص
در بسیاری از موارد، این عوارض با درمان به‌موقع و مراقبت‌های درست قابل کنترل هستند.
بیشتر بخوانید: عمل فمتو لیزیک چشم
چه کسانی به جراحی ویترکتومی نیاز دارند؟
جراحی ویترکتومی برای افرادی انجام می‌شود که به دلیل بیماری‌های خاص چشمی، اختلالاتی در ناحیه زجاجیه یا شبکیه دارند. این افراد دچار مشکلاتی هستند که با درمان‌های دارویی یا غیرجراحی بهبود نمی‌یابد و نیاز به مداخله مستقیم جراحی دارند. موارد زیر از شایع‌ترین شرایطی هستند که ممکن است نیاز به ویترکتومی داشته باشند:
- افرادی که دچار خونریزی داخل زجاجیه شده‌اند (مثلا به دلیل دیابت یا ضربه به چشم)
- کسانی که جداشدگی یا پارگی شبکیه دارند و دیدشان به خطر افتاده
- بیمارانی با سوراخ ماکولا یا چین‌خوردگی‌های شبکیه که دید مرکزی را تحت تأثیر قرار داده است
- افرادی که در زجاجیه دچار عفونت‌های شدید (اندوفتالمیت) شده‌اند
- افرادی که اجسام شناور بزرگ یا کدر بودن زجاجیه باعث کاهش دیدشان شده است
- بیمارانی که پس از جراحی‌های قبلی چشم دچار عوارض شده‌اند و نیاز به اصلاح ساختار داخلی چشم دارند
در نهایت، تصمیم گیری درباره انجام ویترکتومی بر اساس معاینه دقیق چشم، وضعیت شبکیه و نظر تخصصی چشم پزشک انجام می‌شود.
سوالات متداول
ویترکتومی روی یک چشم در هر بار انجام می‌شود تا چشم دیگر فرصت بهبودی داشته باشد. در موارد خاص و با تشخیص پزشک، ممکن است فاصله زمانی کوتاهی بین جراحی دو چشم وجود داشته باشد، اما همزمان بودن آن بسیار نادر است.
پس از جراحی ویترکتومی، بسیاری از بیماران همچنان به عینک یا لنز طبی برای اصلاح عیوب انکساری نیاز دارند، زیرا جراحی به طور مستقیم روی ساختارهای چشم که تعیین‌کننده دید هستند تأثیر نمی‌گذارد. پزشک بر اساس وضعیت چشم، توصیه‌های لازم را خواهد داد.
ویترکتومی برای درمان مشکلات فعلی زجاجیه و شبکیه انجام می‌شود و نمی‌تواند به طور کامل از بروز مجدد بیماری‌ها جلوگیری کند. با این حال، انجام به موقع جراحی و مراقبت‌های پس از آن تا حد زیادی ریسک عود را کاهش می‌دهد، ولی پیگیری منظم چشم‌پزشکی همچنان ضروری است.
سخن پایانی
جراحی ویترکتومی چشم یکی از روش‌های موثر و تخصصی برای درمان مشکلات جدی زجاجیه و شبکیه است که می‌تواند به حفظ یا بهبود بینایی کمک کند. با این حال، موفقیت عمل تا حد زیادی به تشخیص به موقع، مهارت جراح و رعایت مراقبت‌های بعد از عمل بستگی دارد. اگر نیاز به این جراحی دارید، توصیه می‌شود تحت نظر دکتر ابراهیم گرامی، متخصص چشم‌پزشکی با تجربه، قرار بگیرید تا بهترین نتایج درمانی را دریافت کنید و سلامت چشم‌های خود را حفظ نمایید.
